Кожны раён Беларусі багаты сваёй гісторыяй, культурай, спадчынай, якую мы абавязаны вывучаць, любіць і берагчы. Не з’яўляецца выключэннем і наша Чэрвеньшчына — старажытная Ігуменшчына. Вялікую, цікавую гісторыю мае ігуменская зямля, шмат таленавітых і знакамітых людзей узрасціла яна, імёны якіх сталі вядомы не толькі ў Беларусі, але і далёка за яе межамі.
На маю думку, кожны чалавек павінен ведаць свой радавод, гісторыю малой радзімы. Бо той, хто адарваны ад каранёў, засыхае, бы дрэва, вырванае з зямлі. Але чамусьці раней у школьных праграмах не адводзіліся ўрокі на грунтоўнае вывучэнне роднага краю. Дзеці знаёміліся са старажытнай і сусветнай гісторыяй, але мала, а іншы раз і ўвогуле нічога не ведалі пра сваю малую радзіму, якая называецца Ігуменшчына.
У свой час вядомы беларускі пісьменнік Францішак Багушэвіч у прадмове да зборніка «Дудка беларуская» сказаў вельмі мудрыя словы: «Яно добра, а нават і трэба знаць суседскую мову, але найперш трэба знаць сваю». Калі крышачку перафразаваць словы паэта, то можна выказаць такую думку: добра ведаць старажытную, замежную гісторыю, але ў першую чаргу трэба ведаць сваю — гісторыю роднага краю.
З верасня 2009 года, у адпаведнасці з праграмай «Жыву ў Беларусі і тым ганаруся» і ўлічваючы адукацыйныя запатрабаванні вучняў і іх бацькоў, для сямікласнікаў раёна арганізаваны факультатыўныя заняткі «Ігуменазнаўства». Да распрацоўкі іх праграмы спрычыніліся загадчык аддзела адукацыі райвыканкама Ларыса Валянцінаўна Асановіч, супрацоўнікі Чэрвеньскага раённага краязнаўчага музея Ірына Іванаўна Вабішчэвіч і Галіна Мікалаеўна Кузьміна. Два гады і мне давялося выкладаць у Хутарскай школе гэты новы для ўсіх прадмет. І ўжо зараз магу зрабіць адпаведныя высновы. Па майму глыбокаму перакананню, ён вельмі патрэбны ў школе.
Складальнікі праграмы, лічу, са сваёй задачай справіліся нядрэнна. Факультатыўны курс ахоплівае перыяд станаўлення і развіцця Ігуменшчыны ад старажытных часоў да нашых дзён. На занятках вучні знаёмяцца з археалагічнай спадчынай, экалагічным і культурным развіццём раёна. Шмат увагі ўдзяляецца подзвігу жыхароў у гады Вялікай Айчыннай вайны. Адведзена месца ў праграме і для азнаямлення са знакамітымі людзьмі, якіх нямала на чэрвеньскай зямлі. Інакш кажучы, праграма ахоплівае ўсе аспекты гісторыі нашага раёна.
Упэўнены, што аўтары-распрацоўшчыкі не будуць супраць, калі настаўнік-прадметнік унясе свае карэктывы пры размеркаванні гадзін па той ці іншай тэме, зыходзячы з магчымасцяў мясцовага матэрыялу. Напрыклад, на праходжанне тэмы «Славутыя землякі» я адводзіў не адну, а некалькі гадзін, каб больш падрабязна пазнаёміць сямікласнікаў са знакамітымі людзьмі, якіх нямала на Хутаршчыне.
Адпаведных дапаможнікаў і метадычных распрацовак па курсе «Ігуменазнаўства» пакуль што, на жаль, няма. Гэта, безумоўна, ускладняе падрыхтоўку настаўніка да заняткаў. Але кожны педагог — творца. І ён, зыходзячы з уласнага вопыту, эрудыцыі, выкарыстоўваючы дадатковую літаратуру і разнастайныя формы ўрока, павінен выхоўваць у падлеткаў пачуццё гонару за Радзіму і свой народ.
На першых уроках я знаёміў вучняў не толькі з гербам і сцягам нашага раёна, але і з гімнам. А ім стала песня «Чэрвеньскія зоры». Словы напісаў вядомы беларускі пісьменнік Артур Вольскі, а музыку — ураджэнец Чэрвеньшчыны, кампазітар Кім Цесакоў. Тэкст і мелодыя гімна змешчаны ў дакументальнай хроніцы «Памяць. Чэрвеньскі раён», с.614.
На факультатыўных занятках я расказваў вучням не толькі пра гісторыю ўсяго раёна, але і сваёй вёскі. Заняткі праходзілі ў форме экскурсій, лекцый, віктарын, сустрэчаў з ветэранамі, старажыламі вёскі і г.д.
Пры праходжанні тэмы «Эканамічнае развіццё Ігуменшчыны» я падрабязна спыняўся на гісторыі вёскі, школы, на тым, якімі рамёствамі займаліся жыхары ў мінулым.
Пры вывучэнні тэмы «Гонар і слава Ігуменшчыны» значную ўвагу ўдзяляў знакамітым людзям Хутаршчыны. Гэта дактары навук браты Мікалай і Усевалад Сікорскія, пісьменнік-зямляк Міхась Пянкрат, Герой Савецкага Саюза Іван Ладуцька, кандыдаты навук Мікалай Харытановіч і Васіль Чарнавец, генерал-маёр, кандыдат ваенных навук Мікалай Пятровіч і іншыя.
Вывучаючы тэму «Ніхто не забыты, нішто не забыта», вучні знаёміліся з вёскамі Буда і Луніца, лёс якіх нагадвае трагедыю Хатыні.
На занятках па «Ігуменазнаўству» я часта выкарыстоўваў матэрыялы школьнага краязнаўчага музея, у якім сабраны шматлікія звесткі пра гісторыю вёскі, установы адукацыі, саўгаса. Іншы раз заняткі праводзіліся не ў класе, а ў музеі.
На факультатыве вучні набываюць вопыт станаўлення грамадзянскасці і патрыятызму, разумення гістарычных падзей, палітычнай і духоўнай культуры, шырэй знаёмяцца з гісторыяй роднага краю. Гэтыя ўрокі выхоўваюць у падрастаючага пакалення пачуцці дабрыні, павагі, міласэрнасці, пашыраюць кругагляд школьнікаў, выпрацоўваюць неабходнасць больш дасканала ведаць сваю спадчыну.
Мы шмат страцілі, згубілі ў свой час з гісторыі малой радзімы. Але вельмі хочацца зберагчы тое, што засталося нам «ад прадзедаў спакон вякоў». Вывучаць і захоўваць спадчыну — наш святы абавязак.
Пётр САКАЎ,
кіраўнік краязнаўчага музея Хутарскай школы
