У Расіі вельмі шматлікая і мае значную вагу ў грамадскім жыцці беларуская дыяспара. Сярод яе — дзяржаўныя дзеячы, ваенныя, вучоныя, кіраўнікі розных узроўняў, прадстаўнікі мастацтва, наватары вытворчасці. Гісторыя яе налічвае не адно дзесяцігоддзе, і карані моцна ўраслі ў расійскую глебу.
Шляхоў асядання там беларусаў шмат.
Не заўжды перасяленне было добраахвотным і жаданым.
У розныя часы неаднойчы ў гэтым працэсе выкарыстоўваўся прымус. Сродкамі дзяржавы людзей сіламоц адрывалі ад роднай зямлі, хоць і тлумачылі дзеі добраахвотніцтвам. Вось аб адным з такіх актаў у былых Ігуменскім і Смілавіцкім раёнах і пойдзе аповед у маім артыкуле. Дзея доўжылася з сакавіка па жнівень 1927 года. У той далёкі ад нас час, па прыблізных падліках, з названых раёнаў было пераселена звыш 200 беларусаў ва ўзросце ад 56 гадоў да двух тыдняў ад роду. Людзі ехалі ў малаабжытыя акругі (пазней рэарганізаваныя ў вобласці) з суровым кліматам. Ім ставілася задача: наладзіць сельскагаспадарчую вытворчасць для забяспячэння дзяржавы прадуктамі харчавання. Вось у якіх акругах пачыналі новае жыццё тагачасныя нашы землякі.
Амурская, участак №570
Канапелька Рыгор Лукіч, членаў сям’і — 9, вёска Іванічы, з сабою ўзялі воз.
Ачынская,
Казульскі раён, Татарскі — Ажар Якаў Герасімовіч, вёска Ялча;
Ахрамовіч Мацей Іосіфавіч, членаў сям’і — 4, у тым ліку сын Мікалай трох месяцаў, вёска Чарнаградзь.
Ухерскі раён,
Сяло Яга
Лабанок Акуліна Мацвееўна, вёска Бор;
Лабанок Іван Фаміч, вёска Бор;
Немагай Ілля Паўлавіч, вёска Бор;
Несцяровіч Сцяпан Васільевіч, вёска Бор;
Кашкан Пётр Міхайлавіч, вёска Бор;
Немагай Яўген Паўлавіч, вёска Бор;
Важнік Канстанцін Рыгоравіч, вёска Бор,
Леўчык Цімафей Аксёнавіч, вёска Бор,
Лабанок Іван Сававіч і брат Дзям’ян Сававіч, вёска Бор,
Падаляка Андрэй Міхайлавіч, вёска Бор.
Цюхценскі раён, Чульскіе
Савін Захар Веніямінавіч, членаў сям’і — 4, з сабою везлі плуг, барану, воз, малацілку, вёска Валевачы;
Галубец Несцер Васільевіч, членаў сям’і — 4, у тым ліку сын Андрэй аднаго года, вёска Валевачы,
Ахрамовіч Дзмітрый Якаўлевіч, членаў сям’і — 2, у тым ліку дачка пяці месяцаў, вёска Валевачы,
Русак Георг Фадзеевіч, членаў сям’і — 10, у тым ліку дачка Ніна шасці месяцаў, вёска Карзуны,
Мікульчык Сцяпан Васільевіч, членаў сям’і — 2, у тым ліку дачка Зінаіда чатырох месяцаў, вёска Заполле,
Галубец Аляксей Васільевіч, членаў сям’і — 5, у тым ліку дачка Наталля трох месяцаў, вёска Валевачы,
Савін Сцяпан Мікалаевіч, членаў сям’і — 4, вёска Шасціснопы,
Шыдлоўскі Вікенцій Іванавіч, членаў сям’і — 5, вёска неадзначана (лічу, што Карзуны ці Заполле).
Іркуцкая, Шэрагусе
Канашонак Захар Нікіфаравіч, членаў сям’і — 5, 6 долей зямлі, вёска Імгла.
Урункуйскі
Казлоўскі Цімафей Міхайлавіч, членаў сям’і — 4, вёска Пліса.
Ішымская, Жылякоўскі раён Кальцоўскі
Блізнюк Васіль Фёдаравіч, членаў сям’і — 4, у тым ліку сын Міхаіл аднаго года, вёска В.Ганута;
Касько Якаў Францавіч з жонкаю, вёска В.Ганута;
Бандаровіч Сцяпан Трафімавіч, членаў сям’і — 2, вёска Баранаўка;
Няхай Іван Агеевіч, членаў сям’і — 5, у тым ліку сын Іван аднаго года, вёска В.Ганута.
Іван ЯРАШЭВІЧ, краязнаўца
(Працяг будзе)
