Вельмі ўсцешна, што Чэрвеньскі райвыканкам і раённы Савет дэпутатаў адрадзілі добрую традыцыю мінулых гадоў і пачалі прысвойваць самым дастойным землякам званне «Ганаровы грамадзянін раёна».
Сярод ганаровых грамадзян нашага раёна ёсць партызанскія камандзіры, калгасныя старшыні, школьныя дырэктары, спартоўцы. Але, на вялікі жаль, у іх шэрагу няма ніводнага навукоўца. Няўжо Чэрвеньская зямля не дала свету людзей, чыя праца, чые адкрыцці значна прасунулі наперад навуку і не толькі айчынную, але і сусветную? Зусім не так. Назаву некалькі імёнаў нашых сучаснікаў, якіх мы добра ведаем.
Аляксей Канстанцінавіч КАЎКА
(нарадзіўся ў 1937 годзе ў в. Равецкі Бор Чэрвеньскага раёна) — беларускі гісторык і літаратуразнаўца, грамадскі дзеяч. Доктар філалагічных навук (1991), кандыдат гістарычных навук (1971).
Скончыў БДУ (1961), Акадэмію грамадскіх навук пры ЦК КПСС (1971). 3 1954 на культурна-асветніцкай і камсамольскай рабоце. У 1971-79 і 1983-87 у Інстытуце эканомікі сусветнай сацыялістычнай сістэмы АН СССР, у 1979-82 прадстаўнік Саюза савецкіх таварыстваў дружбы і культурных сувязяў з замежжам, саветнік пасольства СССР у Польшчы. 3 1987 галоўны рэдактар часопіса «Советское славяноведение», з 1989 у Інстытуце сусветнай літаратуры імя М. Горкага Расійскай АН. Старшыня Рады Маскоўскага таварыства беларускай культуры імя Ф.Скарыны (1988-90).
Даследаваў гісторыю Польшчы, польскага рабочага руху, савецка-польскіх адносін. 3 канца 1970-х г. распрацоўвае праблемы адраджэння і станаўлення нацыянальнай самасвядомасці, творчасці Ф. Скарыны, Я. Купалы, К. Езавітава, І. Луцкевіча, В.Ластоўскага, М. Улашчыка і інш. Укладальнік літаратурна-навуковых штогоднікаў «Скарыніч» (вып. 1-10, 1991-2011).
Жыве ў Маскве, але падтрымлівае трывалую сувязь з Беларуссю. Штогод па некалькі разоў бывае ў Мінску, Чэрвені, супрацоўнічае з раённай бібліятэкай і краязнаўчым музеем, друкуецца на старонках газеты «Раённы веснік».
20 верасня Аляксею Канстанцінавічу споўніцца 75 гадоў.
Міхаіл Міхайлавіч ПІКУЛІК
(нарадзіўся 19 красавіка 1948 года ў г. Чэрвені. — памёр 24 студзеня 2006 года ў Мінску), вучоны ў галіне герпеталогіі, экалогіі жывёл, аховы і выкарыстання жывёльнага свету. Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1994), доктар біялагічных навук (1993), прафесар (1998).
Пасля заканчэння з залатым медалём Чэрвеньскай сярэдняй школы №2 паступіў у Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя М. Горкага, які скончыў з адзнакай у 1971 годзе. З 1976 г. малодшы, затым старшы навуковы супрацоўнік, з 1985 г. намеснік дырэктара па навуковай рабоце, у 1995-2001 гг. дырэктар Інстытута заалогіі Нацыянальнай АН Беларусі, адначасова з 1988 г. загадчык лабараторыі.
Распрацаваў асноўныя палажэнні ландшафтнай герпеталогіі — новага навуковага кірунку, звязанага з вывучэннем характару і ступені ландшафтнай дыферэнцыяцыі фауны, межаў арэалаў, структуры насельніцтва і ўнутрывідавай зменлівасці амфібій і рэптылій. Правёў сістэмнае вывучэнне герпетафауны Беларусі. Абгрунтаваў новыя падыходы да комплекснага выкарыстання герпетафауны як аб’екта экалагічнага маніторынгу, распрацаваў рэкамендацыі па аптымізацыі яе аховы. Пад яго кіраўніцтвам і пры непасрэдным удзеле праведзены даследаванні па ацэнцы дынамікі фауны, а таксама наступстваў аварыі на Чарнобыльскай АЭС у фарміраванні біялагічнай разнастайнасці дзікай фауны.
Міхаіл Міхайлавіч даследаваў фауну вялікай краіны. Але найбольшую частку душы аддаваў нашым мясцінам — басейну ракі Бярэзіны.
Ён аўтар больш за 230 навуковых прац.
Яўген Фёдаравіч ЛУНЕЦ
(1932-1987) нарадзіўся ў вёсцы Аляксандраўка Чэрвеньскага раёна. У 1950 г. ён скончыў Чэрвеньскую сярэднюю школу №1, у 1956 г. Мінскі дзяржаўны медыцынскі інстытут. З 1956 г. па 1960г. працаваў практычным лекарам у Чэрвеньскім раёне. З 1960 па 1963 г. Я .Ф. Лунец займаўся ў аспірантуры па спецыяльнасці «Нейрахірургія», абараніў кандыдацкую дысертацыю. З 1964г. працаваў ардынатарам нейрахірургічнага аддзялення Мінскай абласной бальніцы. Са студзеня 1966 г. — малодшы навуковы супрацоўнік, з кастрычніка 1966 г. — старшы навуковы супрацоўнік, а з снежня 1967г. кіраўнік лабараторыі гіпаксіі галаўнога мозгу Беларускага навукова-даследчага інстытута неўралогіі, нейрахірургіі і фізіятэрапіі. З 1966г. працаваў над праблемай вострай ішэміі галаўнога мозгу.
У 1971г. Я.Ф. Лунец абараніў доктарскую дысертацыю. Ён неаднаразова выступаў з дакладамі на міжнародных, усесаюзных і рэспубліканскіх з’ездах, канферэнцыях,сімпозіумах.
У 1975г. перайшоў на працу ў БДУ на пасаду прафесара кафедры фізіялогіі чалавека і жывёл і адначасова арганізаваў аддзел біяэнергетыкі праблемнай навукова — даследчай лабараторыі эксперыментальнай біялогіі. З 1977 па 1985 гг. быў загадчыкам кафедры . У пачатку 1980-х гг. выказаў ідэю аб магчымасці фармакалагічнай карэкцыі пашкоджаных органаў з дапамогаю антыаксідантаў. У гэты перыяд былі сінтэзаваны і абаронены аўтарскімі правамі больш за 15 новых злучэнняў.
Я. Ф. Лунец апублікаваў больш за 80 работ, атрымаў 8 пасведчанняў на рацпрапановы. Пад яго кіраўніцтвам абаронены больш за 10 кандыдацкіх і адна доктарская дысертацыя.
29 красавіка гэтага года спаўняецца 80 гадоў з дня народзінаў нашага выдатнага нейрафізіёлага.
Мяркую, што Чэрвеньскі раённы выканаўчы камітэт і раённы Савет дэпутатаў неўзабаве прымуць рашэнне аб уганараванні гэтых нашых вядомых навукоўцаў званнем «Ганаровы грамадзянін Чэрвеньскага раёна».
Уладзімір Дарагуж,
краязнаўца
